ภารกิจพิเศษ
บทที่๑
สรุปการวิเคราะห์วรรรณกรรม
เรื่องท้าวยี่บาเจือง
ในดินแดนชมพูทวีป มีเมืองใหญ่ชื่อเมืองนาคอง
เจ้าผู้ครองนครพระนามว่าพระยาจอม
เป็นเมืองที่อุดมสมบูรณ์ไม่มีสิ่งใดขาดตกบกพร่องและประชาราษฎรมีความสุขเหมือนอยู่บนทิพยวิมาน
แต่พระยาจอมยังขาดอยู่สิ่งหนึ่งนั่นก็คือพระโอรสไว้สืบสันตติวงศ์ จึงได้จัดพิธีบวงสรวงผีประจำเมือง คือ ย่าง่าม
ให้จัดเอาขาควายสดๆไว้ในสำรับ ย่าง่ามได้แปลงตัวเป็นคนมากินเครื่องบวงสรวง
พระยาจอมจึงขอให้ย่าง่ามนำขาควายอีกข้าง ขึ้นไปถวายพระยาแถน แล้วขอบุตรมาเกิดในครรภ์พระมเหสี
ย่าง่ามจึงนำไปถวายตามความประสงค์
พระยาแถนชื่นชมยินดีมากจึงประทานให้ตามความประสงค์ พระยาแถนจึงนำขาควายมาเสี่ยงสัตย์อธิษฐานว่า
กุมารองค์ใดมีบุญมากจะได้เกิดในเมืองมนุษย์ เมื่อเห็นขาควายนี้ขอให้ฉีกกินได้ตามใจ
เมื่อท้าวยี่มาเห็นขาควายก็นึกใคร่อยากจะกิน
จึงสั่งให้อำมาตย์ปรุงเนื้อมาถวาย พระยาแถนจึงได้บอกให้ท้าวยี่ทราบและยินดีไปเกิดที่เมืองมนุษย์
เมื่อท้าวยี่มาเกิดที่เมืองมนุษย์จึงได้นามว่า
ท้าวเจือง เมื่อพระยาจอมสวรรคตท้าวเจืองได้เสวยราชย์แทนพระราชบิดา
และได้ขอนางง้อมมาเป็นพระมเหสี
ต่อมาเมืองเงินยางได้ถูกกองทัพของพวกแกวล้อมเมือง ท้าวเจืองจึงได้ไปช่วยรบกับท้าวกว่าจนได้รับชนะและได้นางอั้วค่าบุตรสาวของเจ้าเมืองเงินยางมาเป็นมเหสี
พระมเหสีของท้าวกว่าทราบว่าสามีของตนตายแล้วจึงอยากแก้แค้นแทนสามี
จึงยกทัพไปรบกับพระยาเจือง และมเหสีท้าวกว่าถูกดาบฟันสิ้นใจตาย ณ ที่นั้น
พระยาเจืองได้จัดพิธีศพให้อย่างสมเกียรติและได้นางอู่แก้วเป็นมเหสี
ต่อมานางง้อมให้กำเนิดบุตรชายคนหนึ่ง ตั้งชื่อว่า ท้าวฮุ่ง ทางฝ่ายหูนบังและคำบ่าหลานชายของท้าวกว่าได้รู้ข่าวจึงไปกราบทูลพระยาฟ้าฮ่วนให้ช่วยรบ
พระยาเจืองได้ไปรบกับพระยาฟ้าฮ่วนได้รับชัยชนะและได้นางคำหยาดเป็นมเหสี
พระยาฟ้าฮ่วนจึงได้ปรึกษากับเสนา ไปทูลเชิญพระยาแถนลงมาช่วยรบกับพระยาเจือง
พระยาเจืองรบกับแถนและได้ตายบนคอช้าง
เมื่อเป็นวิญญาณจึงได้กลับเมืองเชียงเคือและนำพาวิญญานภรรยาทั้งสี่พร้อมวิญญานพลทหารขึ้นไปรบกับแถนอยู่บนสวรรค์
ทำให้เมืองสวรรค์วุ่นวายพระอินทร์จึงได้มาเชิญพระยาเจืองไปเป็นพระยายมที่เมืองจาตุมพร้อมภรรยาทั้งสี่
ส่วนท้าวฮุ่งได้เสวยราชย์แทนบิดา ก็มีอำนาจไปทั่วแผ่กระจายไปทั่วทุกทิศ
ที่มาและความสำคัญ
วรรณกรรมเรื่องท้าวยี่บาเจือง ถือเป็นวรรณกรรมประเภทตำนานประวัติศาสตร์
ซึ่งได้บันทึกขนบธรรมเนียมประเพณี แนวความคิด ค่านิยม ความเชื่อ
ปรัชญาชีวิตของชนชาวอีสาน มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์และวรรณคดีเป็นอย่างมาก ผู้แต่ง
ระยะเวลาที่แต่ง หรือความเกี่ยวพันธ์ของชนชาติต่างๆที่ปรากฏยังหาข้อยุติไม่ได้
-ต้นฉบับ
ปริวรรตครั้งนี้ได้ต้นฉบับมาจาก วัดโพธิ์ศรี
อำเภอท่าลี่ จังหวัดเลย
-ผู้ปริวรรต
นายดนุพล
ไชยสินธุ์ , นายทองสุข จารุเมธีชน
-ปีที่พิมพ์
ปริวรรตครั้งแรกและพิมพ์เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๒๓ ครั้งที่สอง เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๔
บทที่ ๒
วิเคราะห์เนื้อเรื่อง
๑.ชื่อเรื่อง
นิทานเรื่องท้าวยี่บาเจือง
ตั้งชื่อมาจากตัวละครหลักที่ชื่อว่าท้าวเจือง
ซึ่งก่อนที่ท้าวเจืองจะมาเกิดเป็นมนุษย์นั้นมีชื่อเดิมว่าท้าวยี่
๒.แก่นเรื่อง
ความกล้าหาญ
๓.โครงเรื่อง
การเปิดเรื่อง
กล่าวถึงดินแดนชมพูทวีปที่มีเมืองใหญ่ที่ชื่อนาคอง ที่มีความอุดมสมบูรณ์และประชาราษฎรมีความสงบสุข
การดำเนินเรื่อง
-พระยาจอมซึ่งปกครองเมืองนาคองต้องการมีพระโอรสจึงได้บวงสรวงย่าง่ามให้ไปขอบุตรจากพระยาแถน
-พระยาแถนจึงยินดีประทานบุตร และให้ท้าวยี่ลงไปเกิดเป็นโอรสของพระยาจอมธรรม
ท้าวยี่มาเกิดที่เมืองมนุษย์ พระยาจอมได้ตั้งชื่อว่าท้าวเจือง
ปม
-ท้าวเจืองอายุได้เจ็ดขวบ
พระยาจอมก็ประชวรด้วยโรคชราจึงมอบบ้านเมืองให้ท้าวเจืองปกครอง และขอนางง้อมมาเป็นภรรยา
-ท้าวเจืองยกพลทหารไปช่วยเมืองเงินยางรบกับท้าวกว่า
ได้รับชัยชนะเจ้าเมืองจึงยกลูกสาวคือนางอั้วค่าให้
-ต่อมานางกว่าซึ่งเป็นภรรยาท้าวกว่า
จึงยกพลทหารไปรบกับพระยาเจืองแต่นางกว่าถูกดาบฟันตกจากหลังช้างสิ้นใจตาย
ท้าวเจืองจึงจักพิธีศพให้นางกว่าอย่างสมเกียรติ ซึ่งต่อมานางง้อมได้มีบุตรชื่อท้าวฮุ่ง
-พระยาเจืองรบกับพระยาฟ้าฮ่วน และได้นางคำหยาดเป็นภรรยา
ซึ่งเป็นลูกของพระยาฟ้าฮ่วน
ปมสูงสุด
-พระยาเจืองรบกับพระยาแถนทำให้พระยาเจืองสิ้นพระชนม์วิญญานพระยาเจืองไปรบกับพระยาถนบนสวรรค์ทำให้เกิดความวุ่นวายจนต้อง
คลายปม
พระอินทร์ลงมาห้ามและได้เชิญให้พระยาเจืองไปเป็นพระยายมที่เมืองจาตุมพร้อมภรรยาทั้งสี่
ปิดเรื่อง
จบด้วยการเล่าถึงท้าวฮุ่งซึ่งเป็นลูกพระยาเจืองได้ครองราชย์เมืองเชียงเคือและยกพลเข้าไปครองเมืองฟ้าฮ่วน
มีอำนาจแผ่กระจายไปทั่วแผ่นดิน
๔.ตัวละคร
-ตัวละครหลัก
ท้าวยี่,ท้าวเจือง
: ชาติก่อนเป็นโอรสของพระยาแถนซึ่งมีนามว่าท้าวยี่
เมื่อเกิดเมืองมนุษย์เป็นโอรสของพระยาจอมธรรมกษัตริย์ผู้ปกครองเมืองนาคองได้นามว่าท้าวเจือง
เป็นผู้ที่มีบุญวาสนามาก บุคลิกเป็นคนกล้าหาญสามารถปราบศัตรูได้ทุกทิศทาง เป็นพ่อของท้าวฮุ่ง
นางง้อม: ชาติก่อนเป็นนางฟ้าผู้มีรูปงาม ได้ลงมาเกิดเมืองมนุษย์พร้อมท้าวยี่
ชาติมนุษย์เป็นลูกสาวของนางเม็งมเหสีเมืองเชียงเคือ เป็นพระมเหสีคนแรกของพระยาเจืองและเป็นแม่ของท้าวฮุ่ง
นางอั้วค่า:ชาติก่อนเป็นนางฟ้าผู้มีรูปงาม ได้ลงมาเกิดเมืองมนุษย์พร้อมท้าวยี่
ชาติมนุษย์เป็นลูกสาวของขุนขิณเจ้าผู้ครองเมืองเงินหยาง เป็นพระมเหสีคนที่สองของพระเจือง
นางอู่แก้ว:ชาติก่อนเป็นนางฟ้าผู้มีรูปงาม ได้ลงมาเกิดเมืองมนุษย์พร้อมท้าวยี่
ชาติมนุษย์เป็นลูกสาวเสนาอำมาตย์เมืองพะกัน เป็นพระมเหสีคนที่สามของพระยาเจือง
นางคำหยาด:ชาติก่อนเป็นนางฟ้าผู้มีรูปงาม ได้ลงมาเกิดเมืองมนุษย์พร้อมท้าวยี่
ชาติมนุษย์เป็นลูกสาวของพระยาฟ้าฮ่วน เป็นพระมเหสีคนที่สี่ของพระยาเจือง
ท้าวฮุ่ง: โอรสของพระยาเจืองและพระมเหสีง้อม
เป็นผู้มีรูปงามเป็นที่สนใจคลั่งไคล้ของสาวๆทั่วเมือง
และยังเป็นผู้ที่มีความกล้าหาญไม่แพ้พระบิดา ครองเมืองเชียงเคือ
มีอำนาจแผ่กระจายทั่วทุกทิศ
-ตัวละครรอง
พระยาจอมธรรม: กษัตริย์ผู้ปกครองเมืองนาคอง เป็นพ่อของพระยาเจือง
พระยาแถน:กษัตริย์ผู้ครองเมืองแถน
เป็นพระบิดาของท้าวยี่ก่อนที่จะได้ไปเกิดที่เมืองมนุษย์
ย่าง่าม:
ผีประจำเมืองนาคอง
พระอินทร์:
ผู้ปกครองเมืองสวรรค์ เป็นผู้ยุติความวุ่นวายของพระยาเจืองกับแถน
ท้าวกว่า:
กษัตริย์เมืองแกว
มเหสีท้าวกว่า:
พระมเหสีของท้าวกว่ากษัตริย์เมืองแกว ไม่ระบุชื่อ
พระยาฟ้าฮ่วน:พ่อของนางคำหยาดพระมเหสีของพระยาเจือง
ผู้ที่ให้ความช่วยเหลือแก่หูนบังและคำบ่า
หูนบัง:
หลานชายของท้าวกว่ากษัตริย์เมืองแกว
คำบ่า:หลานชายของท้าวกว่ากษัตริย์เมืองแกว
อ้ายคว่าง:ชาติก่อนเป็นเทว ได้ลงมาเกิดเมืองมนุษย์พร้อมพระยาเจือง ชาติมนุษย์เป็นทหารเอกของพระยาเจือง
ผู้ครองเมืองพะกันหลังจากรบชนะกับพระมเหสีของท้าวกว่า
๕.ภาษา
วรรณกรรมท้าวยี่บาเจืองแต่งโดยใช้ภาษาลาวกับภาษาไทยลื้อ
๖.ฉาก
-ฉากหลัก
๑.เมืองนาคอง พระยาจอมธรรมเป็นผู้ครองเมือง
เป็นเมืองเกิดของพระยาเจืองและได้ครองเมืองต่อจากพ่อ
๒.เมืองเชียงเคือ เป็นเมืองที่พระยาเจืองไปขอนางง้อมมาเป็นมเหสีและท้าวฮุ่งลูกพระยาเจืองเป็นผู้ครองเมืองในเวลาต่อมา
-ฉากรอง
๑.เมืองเงินยาง ขุนขิณเป็นผู้ครองเมืองและพระยาเจืองไปช่วยเหลือในการสู้รบกับพวกแกว
๒.เมืองพะกัน ท้าวกว่าเป็นผู้ครองเมือง
พระยาเจืองรบกับชนะ พวกเสนาอำมาตย์ทูลเชิญให้ไปครองเมือง
แต่ได้มอบให้อ้ายคว่างครองเมืองแทน
๓.เมืองพระยาแถน ย่าง่ามได้ขึ้นไปขอลูกกับพระยาแถนให้พระยาจอมธรรม
๔.สวรรค์ วิญญาณพระยาเจืองกับพลทหารไปรบกับแถนบนสวรรค์
บทที่๓
ความโดนเด่น
ด้านเนื้อหา
วรรณกรรมเรื่องท้าวยี่บาเจืองถือเป็นวรรณกรรมที่ได้สอดแทรก
ขนบธรรมเนียมประเพณี ค่านิยม ความเชื่อ และปรัชญาชีวิตของชาวอีสาน
ด้านตัวละคร
วรรณกรรมท้าวยี่บางเจืองตัวละครเป็นตัวกำหนดให้เรื่องดำเนินไปต่อได้ และกล่าวถึงความกล้าหาญ การมีน้ำใจช่วยเหลือเมืองอื่นในการสู้รบกับศัตรู
ด้านการใช้ภาษา
ในการแต่งวรรณกรรมท้าวยี่บาเจืองจะใช้ภาษาลาวและภาษาไทยลื้อ โดยแต่งเป็นคำกลอนโบราณที่ดึงดูดความสนใจ ภาษาสละสลวย
บทที่
๔
การนำไปประยุกต์ใช้
๑.มีการนำเอาชื่อของพระยาเจืองไปตั้งชื่อป็นค่ายทหาร
ชื่อค่ายขุนเจืองธรรมิกราช ต.ท่าวังทอง อ.เมืองพะเยา จ.พะเยา
๒.ได้มีการสร้างอนุสาวรีย์ของพระยาเจืองในค่ายทหารบก อ.เมืองพะเยา จ.พะเยา
อินโฟกราฟฟิค(Infogeaphic)